Intensifying health challenges in low-income provinces: The impact of the Corona pandemic

سردبیر محترم سازمان بهداشت جهانی، سلامتی و مراقبت­ های بهداشتی اولیه را به ­عنوان حق همه­ مردم جامعه معرفی نموده­ است. در جهت دستیابی به این هدف، نظام­ های سلامت در دنیا با مشکلات متعددی مواجه هستند و کشور ایران همانند سایر کشور ها نیز از این موضوع مستثنی نمی­ باشد. از سوی دیگر در ابتدای سال 2021 و همزمان با برگزاری مناسبت­ های سال جدید میلادی در کشورهای مختلف جهان، ویروس جدید کرونا از شهر ووهان چین به سراسر دنیا منتشر شد. این بیماری، به­ طور رسمی توسط سازمان بهداشت جهانی با نام کرونا ویروس (کووید-19) نام‌گذاری شد (1). در این راستا مشکلات و چالش ­های حوزه بهداشت و درمان در استان­ های کم برخوردار را می­ توان در دو گروه زیر دسته ­بندی نمود: 1- عوامل درون نظام سلامت کشور و 2- عوامل بیرون نظام سلامت کشور. عوامل درون نظام سلامت 1. کمبود نیروی انسانی: یکی از چالش­ های پیش روی نظام سلامت به­ خصوص در مناطق کمتر برخوردار، کمبود نیروی انسانی متخصص و متبحر در ارائه خدمات می­ باشد؛ به­ طوری که در سال­ های گذشته، تعداد پزشکان در مناطق محروم نسبت به جمعیت تحت پوشش کمتر از استانداردها بوده­ است. 2. کمبود تجهیزات و منابع غیر مادی به ویژه تخت بیمارستانی: تخت بیمارستانی یکی از مهم ترین منابع در نظام سلامت می­ باشد و به نظر می­ رسد تعداد تخت در کشور ایران از شاخص­ های جهانی کمتر است. 3. ضعف در ارتباطات و تعامل بین کادر بهداشتی درمانی و مردم: از آنجایی که یکی از مؤلفه­ های اصلی در کیفیت خدمات ارائه­ شده، نحوه برخورد و ارتباط کادر بهداشتی درمانی با مردم است، لذا رفتار و برخورد مناسب و پسندیده با بیمار در جلب اعتماد و افزایش رضایتمندی و مراجعه بعدی آنها به مراکز بهداشتی درمانی مؤثر می ­باشد. 4. خلأ اخلاق حرفه ­ای در بین برخی کارکنان نظام سلامت: یکی از عواملی که منجر به ایجاد مشکل و چالش در ارائه خدمات مطلوب به بیمار و ارباب رجوع می­ گردد عدم رعایت اخلاق از سوی کارکنان نظام سلامت می­ باشد (2). 5. ازدحام جمعیت جهت دریافت خدمات در مراکز درمانی دولتی. 6. کاهش اعتماد مردم به مراکز درمانی دولتی. 7. عدم توجه به ظرفیت­های درآمد­زا از جمله گردشگری پزشکی. 8. بهره­ب رداری ضعیف از ظرفیت بزرگ خیرین سلامت. 9. مدیریت ضعیف برنامه ­های ملی همچون برنامه پزشک خانواده شهری و نظام ارجاع. 10. ترددهای غیر مجاز مرزی. عوامل بیرون نظام سلامت مؤلفه­ های مختلفی در بیرون از نظام سلامت وجود دارند که هر گونه اختلالی در عملکرد آنها می ­تواند بر روی نظام سلامت تأثیر منفی بگذارد که شامل موارد زیر است: 1. عوامل اقتصادی: در سال­ های اخیر که کشور ایران تحت تأثیر تحریم­ های ظالمانه استکبار جهانی قرار گرفته ­است. فشارهای اقتصادی بر زندگی مردم و معیشت آنها باعث شده تا گاهاً قدرت دسترسی اقتصادی به برخی خدمات از جمله خدمات اولیه پزشکی و همچنین خدمات دندانپزشکی کاهش یابد (3). 2. عوامل فرهنگی. 3. پراکندگی جمعیت در مناطق کم برخوردار. 4. تأثیر تحریم­ها. 5. مشکلات بیمه­های سلامت. 6. مدارک هویتی مردم (4). نتیجه‌گیری: استان­ های کم برخوردار در شاخص‌های توسعه در شرایط مناسبی قرار ندارند. از طرفی پاندمی کرونا  نیز بر این شاخص­ ها اثرگذار است. بنابراین با عنایت به محرومیت مضاعف مردم این استان­ها نیاز است تا مسئولین استانی، کشوری و خیرین در حوزه سلامت، تلاش بیشتری را جهت رفع این نابرابری­ ها در سطوح ملی و استانی داشته باشند تا شاهد رفع غبار کمتر توسعه ­یافتگی و مشکلات سلامت در  این استان­ ها باشیم. توزیع عادلانه خدمات بهداشتی درمانی و نیروی انسانی از مهم ترین راهکارهای برون ­رفت از این چالش می باشد که باید توسط سیاست­گذاران نظام سلامت مورد توجه قرار گیرد.